Doğu Türkistan ve Turfan vahasına yapılan keşif seferleri neticesinde elde edilen muhtelif sanatsal parçalar ve metinler araştırmacıları İpek Yolu’nun eski sakinlerinin dilleri, kültürleri ve dinleriyle tanıştırmış ve bunları araştırmaya teşvik etmiştir. Bu keşif seferleri neticesinde Süryanice, Orta Farsça, Soğdca, Sakaca ve Eski Uygurca başta olmak üzere Budist, Manihaist ve Hristiyanlık gibi dinî çevrelere ilişkin metinler, resimler ve sanatsal emtia ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışmanın konusunu Budizm’in Mahāyāna ekolüne özellikle de bundan gelişen Faxiang ekolüne ait Eski Uygurca metin parçaları oluşturmaktadır. Bu metin parçaları bugün Berlin Brandenburg Bilimler Akademisi Turfan Koleksiyonu’nda korunan ve en az otuz bölümden oluşan bir derleme eser olarak nitelendirilebilecek bir yazma esere aittir. Bu çalışmanın temelini bu derleme eserin daha önce neşredilmemiş 122 Eski Uygurca fragmanı oluşturmaktadır. Burada ele alınan fragmanların sayfa numaralandırması mevcut değildir ve hangi Eski Uygurca metnin parçaları olduğu şimdiye kadarki çalışmalarda tespit edilememiştir; fakat yine de mezkur fragmanlar nitelik ve nicelik bakımından Eski Uygurca çalışmalarına önemli katkı sağlayacak düzeydedir. Esasen bir metin neşri olan bu çalışmada mevzubahis belgelerin çeviri yazı ve harf çevirileri yapılmış, Türkiye Türkçesine aktarılmış, açıklamalarına ve sözlük-dizinine yer verilmiştir. Orta Asya Türk Budizmi’nin bir kolunu oluşturan Mahāyāna Budizmi temelinde Faxiang ekolünün anlaşılabilmesinde bu çalışmanın önemi açıktır.

Okuyucu Yorumları